Nhân gian nằm nghiêng là một cuốn tiểu thuyết xuyên không made in Vietnam nên khi đọc giới thiệu mình khá bất ngờ. Với 1 người trí nhớ có hạn, không quá giỏi lịch sử như mình thì khi đọc bộ truyện thấy rất khâm phục tác giả, tra cứu khá đầy đủ, các đoạn hành văn dùng hán việt hay thơ nôm đều ghi rõ nguồn gốc và giải nghĩa rõ ràng. Tuy nhiên do yếu tố lịch sử nhiều nên tuyến tình cảm chẳng còn bao nhiêu đất diễn, nếu thêm chút lãng mạn thì cuốn truyện sẽ càng ấn tượng hơn.
Review Nhân gian nằm nghiêng (2)
“khi ta nghe lịch sử kể chuyện”
Tháng vừa rồi không biết vô tình hay hữu ý mà mình đọc tới hai cuốn sách “lấy cảm hứng từ lịch sử”. Cuốn thứ nhất với cái tên ghi trên bìa nho nhỏ là dòng chữ ”kể chuyện lịch sử”, cuốn này đánh giá khá tệ, không buồn nhắc tới, cuốn thứ hai thì chỉ đề chú là truyện dài nhưng sau khi đọc xong thì mình thấy cái tên đề từ hợp hơn là “nghe lịch sử kể chuyện”.
Biết tới cuốn sách từ giới thiệu của một người bạn trong nhóm, giới thiệu sơ qua và thấy khá thú vị với cái bìa, với tác giả nữ, lại rất trẻ nên mua khi trang bán hàng sale ác liệt. đọc xong thấy không phí thời gian và khá hài lòng.
Lịch sử có cái trầm tư, như những lớp vật chất lắng xuống đáy hồ, lâu ngày cố kết lại thành trầm tích, khoáng vật hay hóa thạch. Để len vào đó một nhát dao, lựa khéo để có một lát cắt ngang vào lịch sử thì lại không dễ dàng chút nào. Đặng Hằng đã không ngần ngại khi làm việc đó, cô chọn viết một câu chuyện về lịch sử với cách mà ít nhà văn có tên tuổi hay “nghiêm túc” nào chọn dùng: xuyên không. Cho một nhân vật hay một tuyến nhân vật ngược thời gian trở về tới thời điểm muốn viết truyện, rồi theo bước chân của họ trải nghiệm lịch sử như nó đang diễn ran ngay trước mắt độc giả. Với mấy câu chuyện vô thưởng vô phạt đọc giết thời gian hay để mơ mộng thì cách này khá ổn khi có thể tùy nghi hư cấu theo ý muốn mà không cần chú ý quá tới những tình tiết phải thật hợp với mạch lịch sử, nhưng khi để “lịch sử tự kể câu chuyện của mình“ thì tác giả sẽ phải hao tốn bao công sức bao nhiêu tra cứu thông tin, bao nhiêu nơ ron thần kinh khi mà bịa lại phải chuẩn, hư cấu mà lại không hoang đường.
Tôi có thời từng đi chinh chiến đọc truyện ba xu hầu khắp các diễn đàn, fan cuồng của dã sử với xuyên không như tầm tần ký, chú bé rồng, bộ bộ kinh tâm, cực phẩm gia đinh… nên khi nghe tới một thứ tương tự mà lại của việt nam, lại trên quê hương mình thì không kìm nổi ham muốn đọc nó ngay lập tức, kỳ vọng vào một sự tươi mới của dã sử việt. Tuy vậy đọc xong thì mình có vui có buồn, có phấn khởi và có thất vọng, nhưng hầu hết thì vui nhiều hơn. Phấn khởi vì cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần thứ hai tái hiện được nhiều hơn mong đợi, tác giả có nhiều khảo cứu và trình bày rất nhiều về lễ giáo phong tục, nét sinh hoạt ăn ở, trang phục và cả văn hóa như thơ ca, hát chầu văn, hát đối, nói lối, hát chèo… Để viết nên tác phẩm và mang chúng tái hiện lên trang giấy tác giả đã có kha khá thời gian đọc, nghiên cứu, cảm nhận và tưởng tượng cả từ tư liệu hán nôm, tới tư liệu chữ quốc ngữ mới viết được như thế. Mạch truyện cùng nhân vật chính chảy đều theo tiến trình dọc dòng thời gian, độc giả đi theo nhân vật chính theo dõi những chuẩn bị âm thầm, những trận chiến hào hùng, những mưu kế đa đoan của cả ta cả địch. Người đọc như hòa nhập vào mạch truyện mà đứng giữa đất nước như trong thời tao loạn.
Tuy miêu tả kỹ, nhiều, và có phần tinh tế những cổ phong của dân Việt, nhưng bố cục lại sắp xếp không khéo. Trải hai phần ba đầu truyện là miêu tả dài dòng, lê thê khi phô trương kiến thức hơi nhiều, sa đà vào những tình tiết râu ria không đáng kể. Có thể do tác giả non tay, chưa biết cách triển khai ý, làm bố cục loãng, không lôi kéo được nhiều sự chú tâm của tác giả. Không dưới ba lần tôi định tua nhanh luôn tới khúc nào đó tiết tấu nhanh hơn một chút không thì buồn ngủ díp mắt chết mất. Điều này tác giả nên học theo lối biên kịch của series phim truyền hình Mỹ, khi tập đầu bao giờ cũng là tập pilot, định hướng nhanh mạnh truyện, giới thiệu ấn tượng chính với nhân vật, tạo tò mò và định hướng kịch tính tiếp theo. Có lẽ vì lý do tính rating nên phim truyền hình cần như thế, mà cách viết của tác giả nữ mà lại người Á Châu nên cần từ từ cho khoai nó nhừ chăng?
Một phần ba câu chuyện phía sau là khoảng thời gian cho lịch sử dân tộc kể câu chuyện đẫm máu của mình. Đáng ra máu thì phải đỏ, phải đẫm, phải tràn ra trang sách thì mới thấy nó hào hùng. Nếu bạn kỳ vọng điều đó hẳn sẽ thất vọng, hụt hẫng khi đọc phần này. Có cung có kiếm, có đấu tranh sống chết, có gián điệp thám báo, có trá ngụy quy hàng, có pha chút ngôn tình tay ba tay tư (có tay tư thật hả, hay kể gộp thêm vô cho nó đủ?) có mất mát đau thương, có hai mang ba mang, cái gì cũng có nhưng lại làm không tới. như một nồi lẩu thập cẩm, có tới mười thứ nhưng ăn xong chưa chắc nhớ hết tên mười thứ, và quan trọng nhất là chả ấn tượng với thứ nào. Cảm giác như mấy thứ này thêm vào cho nó đậm màu bức tranh chiến cuộc khốc liệt mà thôi. Khi miêu tả sự phát triển tình cảm của hai nhánh nhân vật chính khá thiếu muối, thiếu diễn biến, thiếu cả quá trình cảm thụ. Đùng một cái làm gián điệp, đùng một cái thương, đùng một cái liễu yếu đào tơ cầm trâm giết người, đùng một cái cặp đôi gặp nhau có vài lần rủ nhau nhảy sông. Nhưng nếu không yêu cầu cao về mặt tình tiết, hay đại loại là fan của mấy phim thị trường Việt gần đây thì vẫn có thể chấp nhận được, sẽ không quá phản cảm với cốt truyện như thế này.
Truyện là một sự cố gắng lớn của tác giả nhằm thoát ra lối viết ngôn tình tràn đầy văn học mạng của Trung Hoa, phụ thêm vài điểm mới lạ cho dòng văn học quá thiếu ý tưởng và đột phá của văn học Việt Nam đương đại. Tuy thế thì lại làm chưa tới nơi, chỉn chu có cố gắng mà lại chưa tới chốn, một món ăn lạ miệng, nhưng chưa thể kể là ngon. Như thưởng trà, trà ngon là trà không chỉ để xoay chén, nhấp môi hít hà hương thơm, mà quan trọng là dư vị nó để lại sau khi nuốt nó qua thực quản, nhớ tới trà hay không? Trà ngon tinh tế hay không chính nhờ cái vị đọng lại trong cuống họng ấy, điều này dù cố, tác phẩm của Đặng Hằng vẫn chưa làm được.
Cảm ơn tác giả với những kiến thức cổ xưa đã trình bày cho độc giả, cho ta như lạc vào một lát cắt thời gian, cho ta nghe lịch sử kể chuyện, thêm hiểu những hào hùng, những cố gắng của tiền nhân. Tác phẩm là một làn gió mới, một trải nghiệm lạ xua tan những kiến thức khô khốc của số liệu trong sách giáo khoa, lịch sử tự nó hiện ra mà không cần phải cưỡng ép phải đọc phải nhớ, tự nó in vào trí óc một cách vô thức. công sức ấy rất đáng cho chúng ta trân trọng.
Điểm mạnh của truyện xuyên không là tính giải trí, tính hư cấu mạnh tay xen giữa giả giữa thực thì không có ở tác phẩm này. Nhân vật chính không mang bất cứ một kiến thức, một hiểu biết gì giúp ích cho mạch truyện từ tương lai. Có lẽ do cố kỵ sẽ làm thay đổi lịch sử mà tác giả không dám mạnh tay làm điều này. Hy vọng một ngày nào đó được trên tay và dì viu một cuốn truyện về giáo sư Hồ Nguyên Trừng với những phát kiến quá ư tiên tiến cùng thời và có thể làm lật kèo lịch sử dưới một góc độ khác. Lúc đó hẳn sẽ phấn khích hơn rất nhiều so với cuốn này.
“À, chị khá thích tìm hiểu về lịch sử và văn hoá nước mình. Trả lời kiểu nghiêm túc thì thế :)))) Nhân Gian Nằm Nghiêng giống như một cái duyên. […] Hy vọng em sẽ thích”. Chị Hằng chỉ nói có vậy mà khiến tôi quyết định phải đọc Nhân gian nằm nghiêng. Cốt truyện và nhan đề ngay từ đầu đã khiến tôi bị thu hút.
Truyện kể về Huỳnh và Bùi Phóng, hai con người lạc lõng từ thế kỷ XXI lội ngược dòng lịch sử 700 năm khi quan quân nhà Trần đại chiến lần thứ hai với đế quốc Nguyên Mông nhờ nắm trong tay một chiếc nhẫn cổ, trong câu chuyện ấy Huỳnh là nhân vật trung tâm.
Huỳnh – cô gái với tâm hồn như đóa sen non với hương thơm vấn vít lấy bao người anh hùng thời quá vãng đã trôi dạt theo dòng sông Cái để tự mình đắm chìm vào thời khắc lịch sử của dân tộc.
Đặng Hằng chia cuốn sách làm hai phần:
– Phần I: Với dung lượng chiếm 2/3, phần đầu truyện là cả một khoảng trời yên biển lặng báo hiệu một cơn dông tố đang tới gần, khoảng thời gian để nội tộc Trần thị gỡ bỏ những khúc mắc vốn từ lâu đã vô hình ngăn cách khiến người thân nghi kỵ lẫn nhau để rồi chung sức đồng lòng gìn giữ giang sơn cẩm tú. Chị dành rất nhiều thời lượng để giới thiệu với độc giả những nét văn hóa lịch sử đặc sắc: những cánh trầu têm, những điệu hát giao duyên, những phiên chợ kinh kỳ, tục xăm mình hay những lễ nghi mà người Việt xưa đối đãi với nhau… Hẳn là chị đã phải dành nhiều tâm sức tìm tòi, khảo cứu để tra tìm những cứ liệu về văn hóa, lịch sử, địa lý một cách chi tiết và sống động đến thế. Những chi tiết dù là nhỏ nhặt nhất đều được khéo léo lồng ghép vào mạch truyện đều hiện lên vừa đủ để toát ra cả một không gian xưa cũ, trầm mặc mà rất đỗi thân quen.
– Phần II: Tớ đã không thể đặt cuốn sách xuống khi phần hai bắt đầu. Cuộc chiến tranh phơi bày ra trước mắt với đủ những gươm đao sáng quắc, những mưu kế thâm sâu khó lường và cả cách bày binh bố trận hệt như một thiên tài quân sự với quyết tâm quét sạch loài quỷ dữ phương Bắc chực chầu xâm đoạt Đại Việt. Những trận đánh diễn ra bao quát với đủ mọi góc cạnh, chi tiết và sục sôi. Có ngờ được không, một tác giả nữ lại am tường về nghệ thuật chiến tranh đến thế, và dưới con mắt sắc bén của Đặng Hằng thì trận tiền như một đóa hoa khi xòe khi cụp, rực rỡ mà đẫm máu.
Không chỉ có vậy, Nhân Gian Nằm Nghiêng đan xen cả những chi tiết bình lặng và lãng mạn rất hiện đại. Huỳnh – cô gái đến từ tương lai luôn phải che giấu thân phận đã làm thổn thức trái tim của bao anh hùng đã được nhớ mặt đặt tên trong sử sách. Những vị anh hùng như Quốc Tảng, Trần Khâm, Trần Nhật Duật đều hiện lên là những chàng trai đẹp đẽ và hào sảng. Ngay cả Đức Thánh Trần – Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn cũng xuất hiện quắc thước, uy nghi, đĩnh đạc và đầy góc cạnh không hề thần thánh hóa với đủ mọi cung bậc cảm xúc buồn vui.
Thông qua Nhân Gian Nằm Nghiêng, chắc hẳn Đặng Hằng còn thổi cả tình yêu của mình vào lịch sử và văn hóa dân tộc. Hình hài của tổ quốc được miêu tả như một viên ngọc tinh khôi lấp lánh trong ánh đêm đen. Một dân tộc đã oằn mình gánh chịu những đau thương chiến tranh trong suốt những tháng năm vệ quốc để rồi qua bao nhiêu khói lửa, dân tộc ấy lại vươn lên như một bông sen mỏng manh thơm ngát giữa bùn lầy.
Cũng thật khéo léo làm sao khi lồng ghép ngôn ngữ kể chuyện vừa cổ điển vừa hiện đại giúp độc giả vừa có thể sống hòa mình trong không gian lịch sử mà không hề có cảm giác lạ lẫm, khó hiểu. Tôi phải ngả mũ thán phục một cô gái có thể tìm kiếm những tư liệu về lịch sử, địa lý, văn hóa đã gần như tuyệt tích và chắc hẳn khó có thể tìm tòi trong những cuốn sách sử học thông dụng để nhào nặn nên một thiên hùng ca bi tráng vừa oanh liệt vừa lãng mạn như Nhân Gian Nằm Nghiêng.
Cốt truyện xuyên không có vẻ không mới và Đặng Hằng không phải là tác giả duy nhất viết về những trang sử này. Nhưng cách mà Đặng Hằng kể câu chuyện mới thật là cuốn hút. Chị như vẫy vùng giữa những con chữ, thỏa sức sáng tạo dù cho kết truyện đã sẵn có mà vẫn làm cho những tình tiết đều thật logic và hợp lý.
Phải thừa nhận rằng đôi khi đọc truyện, tôi có cảm thấy thiếu sự thu hút. Nhưng đâu có hề gì, đối với một tác giả trẻ và thể loại sách dường như vắng bóng khi mà người ta cứ lao theo những tác phẩm về thời hiện đại thì Nhân Gian Nằm Nghiêng vẫn sẽ là một hòn ngọc hiếm hoi cần được nâng niu và khích lệ lắm. Tôi tin là như vậy.
“Đoạt sáo Chương Dương độ
Cầm hồ Hàm Tử quan
Thái Bình tu trí lực
Vạn cổ thử giang san”