[Những ngộ nhận “vì sức khỏe”] “Kết quả bất thường khi khám sức khỏe” và “Kết quả không có vấn đề gì khi khám lại ở bệnh viện”, nếu tin thì sẽ tin bên nào?

“Khi khám sức khỏe phát hiện chỉ số bất thường và phải khám lại. Nhưng khi đi xét nghiệm lại ở bệnh viện thì kết quả lại là ‘không có vấn đề gì’. Vậy thực sự là như thế nào?”. Chắc hẳn trong số các bạn cũng có người đã trải qua những tình huống như vậy phải không?

Vậy thì, tại sao lại xảy ra tình trạng này?

Thực tế, chỉ số bình thường trong các xét nghiệm của bệnh viện với các chỉ số bình thường trong khám sức khỏe của các cơ quan hay cơ sở y tế tư vốn không giống nhau. Mục đích của việc khám sức khỏe thông thường là để phát hiện ra những người có nghi ngờ bị bệnh dù chỉ là rất nhẹ nên so với khám ở bệnh viện thì các chỉ số này thường được thiết lập khắt khe hơn.

Vì vậy, vẫn thường xảy ra các trường hợp như phát hiện ra các chỉ số thể hiện sự bất thường khi khám sức khỏe nhưng sau khi xét nghiệm lại tại bệnh viện thì nhận được các chỉ số trong phạm vi bình thường, không có bất kì vấn đề nào cả.

Ví dụ: Phạm vi bình thường của chỉ số đường máu khi đói, theo “Hướng dẫn khám và chữa trị bệnh tiểu đường dựa vào các cơ sở khoa học năm 2013” do hội Bệnh tiểu đường soạn thảo là dưới 110 mg/dl và từ 126 mg/dl trở lên thì sẽ được chẩn đoán là bị tiểu đường.

Tuy nhiên, trong khám sức khỏe, nếu vượt quá 110 mg/dl hoặc là chỉ số thấp quá như 101 mg/dl thì cũng sẽ có trường hợp bị ghi chú là “nghi ngờ bị bệnh tiểu đường”.

Trong khám sàng lọc ung thư thì điều này càng rõ rệt.

Ví dụ: Trường hợp xét nghiệm dấu ấn khối u trong ung thư tiền liệt tuyến (PSA), chỉ số bình thường của sàng lọc ung thư là 1.0 ng/dl, từ 1.0 ng/dl trở xuống là không vấn đề gì, trong khoảng 1-5 ng/dl thì cần chú ý và khi vượt quá 5 ng/dl thì sẽ nhận được kết quả là phải khám bác sĩ chuyên môn khoa tiết niệu. Tuy nhiên, ở bệnh viện thì 4.0 ng/dl lại là chỉ số tiêu chuẩn.

Nếu vượt quá 1.0 ng/dl khi khám sức khỏe thì sẽ thành kết quả là “cần chú ý” nhưng khi làm lại xét nghiệm ở bệnh viện với kết quả là 3.9 thì sẽ được kết luận là “bình thường”.

Dấu ấn khối u: là xét nghiệm để phát hiện sự tồn tại hoặc mức độ phát triển của khối u bằng việc đo lượng chất đặc thù có trong máu.

Để đánh giá có khỏe mạnh hay không, không phải “hiện tại” mà “quá khứ” mới là quan trọng.

Vậy thì giữa “kết quả bất thường khi khám sức khỏe” và “kết quả bình thường khi xét nghiệm lại ở bệnh viện” chúng ta nên tin vào bên nào?

Thực ra, chúng ta không được tin mù quáng vào kết quả nào cả.

Quan trọng là bạn không nên ngay lập tức vui buồn chỉ với kết quả ấy, mà bạn phải nhìn và so sánh các dữ liệu hiện tại và quá khứ của bản thân mình.

Việc so sánh hiện tại và quá khứ của bản thân là cách tốt nhất để phát hiện được bộ phận nào đang xấu đi.

Ví dụ: Khi xét nghiệm tiểu đường, bạn nhận được kết quả “cần khám lại” và bạn đã làm lại xét nghiệm ở bệnh viện nhưng kết quả là 115 mg/dl và được kết luận là “không có gì bất thường”. Nếu năm ngoái bạn cũng có cùng chỉ số như thế thì không vấn đề gì, nhưng nếu năm ngoái chỉ số đó là 110 mg/dl thì bạn phải suy nghĩ nguyên nhân và cải thiện thói quen sinh hoạt của mình. Nếu lúc đó bạn nghĩ rằng vì không có gì bất thường nên vẫn giữ thói quen sinh hoạt như từ trước tới giờ thì có lẽ năm sau bạn sẽ trở thành một bệnh nhân tiểu đường nặng rồi đó.

Thêm một ví dụ nữa: Bệnh nhân của tôi có người lúc nào đo chỉ số CA19-9 (một chất được sử dụng trong xét nghiệm dấu ấn khối u để phát hiện ung thư tuyến tụy hay đường mật) cũng là 60 U/ml. Chi số tiêu chuẩn của xét nghiệm này là dưới 37 U/ml. Tuy nhiên, khi cho anh ấy đi chụp CT* cũng không phát hiện ra khối u nào. Ở trường hợp của anh ấy lúc nào chỉ số đó cũng cố định như vậy nên chắc hẳn đối với anh ấy thì 60 U/ ml là chỉ số bình thường. Trong trường hợp này, chỉ cần dựa trên việc so sánh với quá khứ của bản thân cũng có thể phát hiện ra các bất thường.

(*) CT – Scanner: Kỹ thuật dùng nhiều chùm tia X-quang quét lên một khu vực của cơ thể theo lát cắt ngang phối hợp với xử lý bằng máy tính để có hình ảnh hai chiều hoặc ba chiều của bộ phận cần chụp.

Tùy từng người mà cũng có trường hợp như tôi nói phía trên nên việc so sánh với các chỉ số trong quá khứ mới là điều quan trọng.

Đời người tuyệt đối không bao giờ có thể quay trở lại quá khứ.

Kết quả khám sức khỏe trong quá khứ là thứ rất quý giá, bạn có dùng bao nhiêu tiền cũng không thể mua được. Không phải cứ nghĩ vì không có gì đặc biệt bất thường nên mỗi lần khám sức khỏe xong bạn lại vứt số liệu đi, mà bạn nhất định hãy bảo quản dữ liệu khám sức khỏe để có thể xem lại và so sánh hàng năm nhé!

Không nên lập tức vui buồn chỉ với kết quả khám sức khỏe hay kết quả khám lại. Điều quan trọng là việc xem xét và so sánh các dữ liệu của hiện tại và quá khứ. Hãy giữ lại kết quả khám sức khỏe hàng năm.